Geboorte van een kind

In geval van zwangerschap hebben vrouwelijke werknemers, werklozen of zelfstandigen recht op moederschapsverlof. Maar de voorwaarden, de duur van het verlof en de bedragen van de uitkeringen zijn verschillend voor elke categorie.

Werknemers die vader of meeouder worden hebben recht op tien dagen vaderschaps- of geboorteverlof. Ook zelfstandigen die vader of meeouder worden hebben recht op vaderschaps- en geboorteverlof.

 

Zwangerschapsverlof (werknemer)

Als u werknemer bent, bedraagt het moederschapsverlof 15 weken (17 weken in geval van een meerling). Het is samengesteld uit twee periodes:

  • Een prenataal verlof van maximum 6 weken (maximum 8 weken in geval van een meerling)
  • Een postnataal verlof van minimum 9 weken

Tijdens het moederschapsverlof dient de werkgever geen loon uit te betalen. U kunt wel aanspraak maken op een moederschapsuitkering.

Meer weten? Raadpleeg de pagina Moederschapsverlof op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg.

Prenataal verlof

Het verlof neemt aanvang ten vroegste 6 weken voor de vermoedelijke bevallingsdatum (ten vroegste 8 weken voor die datum in geval van een meerling).

Het prenataal verlof omvat:

  • Een facultatief verlof dat zich uitstrekt over de 5 eerste weken (7 weken in geval van een meerling): dit verlof kan worden opgenomen, hetzij in zijn totaliteit voor de periode van verplichte prenatale rust ten belope van één week, hetzij in zijn totaliteit na de periode van verplichte postnatale rust ten belope van 9 weken, hetzij deels voor de verplichte prenatale rust en deels na de verplichte postnatale rust.
  • Een verplichte rust ten belope van één week voor de bevalling.

Wanneer het kind na de vermoedelijke bevallingsdatum wordt geboren, wordt het prenataal verlof verlengd tot de werkelijke datum van bevalling.

Postnataal verlof

Het postnataal verlof omvat:

  • Een verplicht verlof ten belope van 9 weken onmiddellijk na de bevalling.
  • Eventueel, volgend op dit verplicht postnataal verlof, het facultatieve prenataal verlof dat niet werd opgenomen (= maximaal 5 weken of maximaal 7 weken in geval van een meerling))

De werkneemster die van een meerling bevalt, kan haar postnataal verlof op haar verzoek nog verlengen met maximum twee weken.

Als het pasgeboren kind na de eerste zeven dagen te rekenen vanaf zijn geboorte in de verplegingsinrichting moet opgenomen blijven, kan het postnataal verlof op verzoek van de werkneemster worden verlengd met een duur die gelijk is aan de periode dat haar kind na die eerste zeven dagen in de verplegingsinrichting opgenomen blijft. De duur van deze verlenging(en) mag niet meer bedragen dan vierentwintig weken.

De zwangere of pas bevallen werkneemster is beschermd tegen ontslag. Dit betekent dat de werkgever haar niet mag ontslaan vanaf het ogenblik waarop de werkgever van de zwangerschap werd ingelicht, tot één maand na het einde van het postnataal verlof, behalve om redenen die vreemd zijn aan de lichamelijke toestand als gevolg van de zwangerschap of van de bevalling.

Zwangerschapsverlof (zelfstandige)

Als u zelfstandig bent, omvat de periode van moederschapsrust 12 weken (13 bij de geboorte van een meerling). U bent verplicht minstens 3 weken onafgebroken verlof te nemen; 1 week voor en 2 weken na de geboorte. De overige 9 weken (10 weken bij de geboorte van een meerling) blijven facultatief. Tijdens de facultatieve periode kan de zelfstandige zijn professionele activiteiten halftijds uitvoeren. In dat geval bedraagt de maximale duur van het facultatief verlof 18 weken (20 weken in geval van de geboorte van een meerling). Meer weten? Raadpleeg de pagina Moederschapsrust op de website Sociale Zekerheid Zelfstandige Ondernemers.

Moederschapsuitkering

De moederschapsuitkering valt volledig ten laste van de ziekte- en invaliditeitsverzekering (moederschapsverzekering). De moederschapsuitkeringen worden betaald door het ziekenfonds. Om een moederschapsuitkering aan te vragen dient u een aanvraag in bij uw ziekenfonds, samen met een medisch attest met vermelding van de verwachte bevallingsdatum en de datum van het begin van de periode van het moederschapsverlof.

Als u werknemer bent, moet u bij aanvang van de moederschapsrust aantonen dat u een wachttijd van 6 maanden hebt doorlopen. Tijdens deze zes maanden moet u een minimaal arbeidsvolume aantonen en voldoende sociale bijdragen hebben betaald. Voor voltijdse werkneemsters is dit minimale arbeidsvolume vastgelegd op 120 dagen.

De hoogte van de moederschapsuitkering bedraagt:

  • 82% van het onbegrensde loon gedurende de eerste 30 dagen
  • 75% van het begrensde loon vanaf de 31ste dag

Als u werkloos bent, bedraagt het bedrag van de uitkering, vanaf 1 maart 2020, in principe:

  • een basisuitkering equivalent aan het bedrag van uw werkloosheidsuitkeringen + een toeslag van 19,5% van het bruto salaris begrensd gedurende de eerste 30 dagen
  • een basisuitkering equivalent aan het bedrag van uw werkloosheidsuitkeringen + een toeslag van 15% van het bruto salaris begrensd vanaf de 31ste dag

Als u zelfstandig bent, is het bedrag van de uitkering een forfaitair bedrag per week.

Moederschapsuitkeringen zijn gekoppeld aan de index. Meer weten? Raadpleeg de pagina Moederschap op de website van het RIZIV.

Gratis dienstencheques voor vrouwelijke zelfstandigen na de bevalling

Vrouwelijke zelfstandigen hebben na de bevalling recht op gratis dienstencheques. Met de dienstencheques kunt u huishoudelijke hulp betalen.

U moet zelf geen aanvraag indienen. Na de bevalling zal uw socialeverzekeringsfonds vragen of u de dienstencheques wilt. Meer informatie vindt u op de pagina Gratis dienstencheques voor jonge moeders op de website Sociale Zekerheid Zelfstandige Ondernemers.

Vaderschaps- of geboorteverlof voor werknemers

Elke werknemer heeft ongeacht het arbeidsregime waarin hij is tewerkgesteld (voltijds of deeltijds), het recht om tien dagen van het werk afwezig te zijn naar aanleiding van de geboorte van een kind van wie de afstamming langs zijn zijde vaststaat. Ook werknemers zonder afstammingsband met het betrokken kind hebben dit recht op voorwaarde dat zij op het moment van de geboorte gehuwd zijn met de persoon ten aanzien van wie de afstamming vaststaat of dat zij op dat moment wettelijk of permanent en affectief samenwonen met die persoon.

Deze tien dagen mogen door de werknemer vrij worden gekozen binnen vier maanden te rekenen vanaf de dag van de bevalling. Zij dienen niet noodzakelijk in één keer te worden opgenomen, maar kunnen naar keuze van de werknemer worden gespreid over de periode van vier maanden vanaf de bevalling. De dag van de bevalling geldt als eerste dag van die periode van vier maanden.

In geval van geboorte van een tweeling of een meerling worden de 10 dagen vaderschapsverlof slechts 1 maal toegekend.

Tijdens de eerste drie dagen van het vaderschaps-geboorteverlof behoudt de werknemer zijn volledige loon ten laste van zijn werkgever.

Tijdens de volgende zeven dagen van het vaderschaps-geboorteverlof ontvangt de werknemer geen loon, maar wordt hem een uitkering toegekend via de uitbetalingsinstellingen van de verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen (ziekenfondsen). De werknemer dient de uitkering zelf aan te vragen bij zijn ziekenfonds onder overlegging van de geboorteakte.

Om deze uitkering te genieten moet u aantonen dat u een wachttijd van 6 maanden hebt doorlopen. Tijdens deze zes maanden moet u een minimaal arbeidsvolume aantonen en voldoende sociale bijdragen hebben betaald. Voor voltijdse werknemers is dit minimale arbeidsvolume vastgelegd op 120 dagen.

Het bedrag van de vaderschaps/geboorte-uitkering is vastgelegd op 82% van het gederfde (begrensde) brutoloon.

De werknemer die vaderschapsverlof of geboorteverlof opneemt, is beschermd tegen ontslag. Dit betekent dat de werkgever, behalve om een reden die niets te maken heeft met dit verlof, de arbeidsovereenkomst niet eenzijdig mag beëindigen gedurende een periode die ingaat op het ogenblik van de schriftelijke kennisgeving van het nemen van vaderschapsverlof of geboorteverlof aan de werkgever, tot 3 maanden na die kennisgeving.

Meer informatie vindt u op de pagina Vaderschapsverlof op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg.

Vaderschaps- en geboorteverlof voor zelfstandigen

Ook als zelfstandige kunt u tijdelijk uw beroepsactiviteit onderbreken naar aanleiding van de geboorte van een kind waarmee u een afstammingsband of een band van meeouderschap hebt. Tijdens die periode krijgt u een uitkering.

Het gaat om een verlof van maximum 10 dagen of maximum 20 halve dagen.

Vraag uw vaderschaps- en geboorteverlof aan bij uw socialeverzekeringsfonds voor het einde van het kwartaal dat volgt op het kwartaal van de geboorte.

Meer weten? Raadpleeg de pagina Vaderschaps- en geboorteverlof op de website Sociale Zekerheid Zelfstandige Ondernemers.

Vaderschaps- en geboorte-uitkering

Tijdens het vaderschaps- en geboorteverlof hebt u recht op de vaderschaps- en geboorte-uitkering. Dat is een forfaitair bedrag per dag of per halve dag.

Meer weten? Raadpleeg de pagina Vaderschaps- en geboorte-uitkering op de website Sociale Zekerheid Zelfstandige Ondernemers.

Dienstencheques voor zelfstandige vaders of mee-ouders (geboortehulp)

Als uw vaderschaps- en geboorteverlof maximaal 8 dagen of 16 halve dagen duurt, hebt u na de geboorte recht op een eenmalige compensatie (de geboortehulp) als u 15 dienstencheques aankoopt. Met de dienstencheques kunt u huishoudelijke hulp betalen. Meer weten? Raadpleeg de pagina Dienstencheques voor vaders en mee-ouders op de website Sociale Zekerheid Zelfstandige Ondernemers.

Geboortehulp kan u aanvragen bij uw socialeverzekeringsfonds voor zelfstandigen. Raadpleeg de lijst van onafhandelijke Socialeverzekeringsfondsen op de website Sociale Zekerheid Zelfstandige Ondernemers.

FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg

Contactcentrum van de Arbeidsinspectie – Toezicht op de Sociale Wetten:

Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ)

Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV)

Contact opnemen met de ziekenfondsen